Медицина қызметкерлері бүкіл әлемде АИТВ/ЖИТС індетінің таралу қарқынына қатты алаңдайды. Дүниежүзілік статистиктердің бағалауы бойынша қазіргі уақытта Жер бетінде АИТВ жұқтырған адамдардың саны 46 млн. адамға дейін ұлғайды, бұл ретте жыл сайын жаңа жұқтыру жағдайларының саны 4 млн. адамнан асады. Адамның иммун тапшылығы вирусы неге қауіпті? АИТВ-адамның иммундық жүйесінің жасушаларын жұқтыратын, олардың қызметін бұзатын немесе әлсірететін вирус. Екіншіден, инфекцияның алғашқы кезеңдерінде адам оның белгілерін байқамайды. Инфекция дамыған сайын ғана иммундық жүйе әлсірейді және адам оппортунистік инфекцияларға сезімтал болады.

АИТВ жұқтырғаннан кейін денеде не болады?

АИТВ ағзаның иммундық жүйесінің жасушаларына әсер ететіндіктен, бұл вирусты жұқтырған жасушалардың саны артқан сайын, иммундық жүйе аурумен күресу қабілетін жоғалтады. АИТВ жұқтырғаннан кейін көп ұзамай дененің иммундық жүйесі вирусқа арнайы өлтіруші жасушалар мен антиденелер деп аталатын еритін ақуыздар арқылы шабуыл жасайды, бұл әдетте қандағы вирус мөлшерінің уақытша төмендеуін қамтамасыз етеді. Дегенмен, АИТВ белсенді болып қалады, иммундық жүйенің өмірлік маңызды жасушаларын жұқтыруды және өлтіруді жалғастырады. Уақыт өте келе вирустық белсенділік айтарлықтай артады, сайып келгенде, ағзаның ауруға қарсы тұру қабілетін тежейді.

ЖИТС дегеніміз не?

Егер АИТВ-мен емдеу жүргізілмесе, ол әрдайым дерлік иммундық жүйені әлсіретеді. Нәтижесінде дене әдетте сау адамдарға әсер етпейтін бір немесе бірнеше өмірге қауіп төндіретін ауруларға осал болады. АИТВ-инфекциясының бұл кезеңі ЖИТС немесе жүре пайда болған иммун тапшылығы синдромы деп аталады. Иммундық жүйе неғұрлым көп зақымдалса, оппортунистік инфекциялардың салдарынан өлім қаупі соғұрлым жоғары болады.

Емделмеген жағдайда АИТВ-ның ЖИТС сатысында даму уақыты әдетте 8-10 жылды құрайды. Егер АИТВ-инфекциясы кейінгі өмірде пайда болса, аурудың тезірек дамитыны туралы дәйекті дәлелдер бар.

АИТВ-дан қалай сақтануға болады?

АИТВ ның алдын алу 3 қорғаныс деңгейінен тұрады:

– Жеке деңгей-денсаулығын сақтау мақсатында жеке адамға бағытталған әсер.

- Отбасылық деңгей (қоршаған орта деңгейі) – қоршаған ортаның өзі қауіпсіз болатын және денсаулық, өзін-өзі күту құндылықтарын қалыптастыруға көмектесетін жағдайлар жасау мақсатында адамның отбасына және оның жақын ортасына (достарына және адаммен тікелей қарым-қатынас жасайтындардың барлығына) бағытталған әсер.

- Әлеуметтік деңгей-Әлеуметтік жағымсыз (қауіпті) тәжірибелерге қатысты қоғамдық нормаларды өзгерту мақсатында жалпы қоғамға әсер ету.

АИТВ-инфекциясының берілу жолдары.

Әр адам АИТВ жұқтыру жолдарын анық білуі керек! АИТВ жұқтыру қаупінің үш жолы ғана бар:

1. Жыныстық жол, қорғалмаған жыныстық қатынас кезінде-адамдар (гетеросексуалдар мен гомосексуалдар) жыныстық серіктестерді жиі ауыстыру және қорғалмаған жыныстық қатынас жасау қаупі жоғары). 

2. Нашақорлардың инъекциялық шприцтерді қайталама қолдануы – есірткіні ортақ пайдаланатын және инъекциялық жинақтарды басқалардан кейін пайдаланатын адамдар жоғары тәуекелге ұшырайды.

3. Ауруды жұқтырған ана арқылы балаға – жүктілік, босану және емізу кезінде.

АИТВ тек осы берілу жолдары арқылы беріледі деген сенім бұл тарихтағы ең мұқият зерттелген ауру екеніне негізделген. Осылайша, АИТВ жұқтырған адаммен қол алысу, құшақтау, сүйісу, жөтелу, түшкіру, қоғамдық көлікте жүру, қоғамдық телефон арқылы жүру, ауруханаға бару, тамақ ішу, су бұрқақтары, дәретхана немесе душ, бассейн, ортақ жұмыс, ортақ баспанаға баруға болмайды. СІЗ үшін қауіпті!

Ал ВИЧ індетін жұқтырған адамның моншаға, бассейнге, мектепке бару, емдеу мекемелерінде емделу, қоғамдық көлікпен жүру, кітапханаларға, кинотеатрларға бару және т.б. құқықтарын ешкім бұзбауы керек. Адамның иммун тапшылығы вирусын жұқтыру жолдарын есте сақтай отырып, денсаулығыңызды күтіңіз! Әр адам АИТВ жұқтыру жолдарын анық білуі керек! АИТВ жұқтыру қаупінің үш жолы ғана бар:

1. Жыныстық жолмен, қорғалмаған жыныстық қатынаспен - адамдарда (гетеросексуалдар мен гомосексуалдар) жыныстық серіктестердің жиі ауысу қаупі жоғары және қорғалмаған жыныстық қатынас тәжірибесі).

2. Нашақорлардың инъекциялық шприцтерді қайталама қолдануы – есірткіні ортақ пайдаланатын және инъекциялық жинақтарды басқалардан кейін пайдаланатын адамдар жоғары тәуекелге ұшырайды.

3. Ауруды жұқтырған ана арқылы балаға – жүктілік, босану және емізу кезінде.

АИТВ тек осы берілу жолдары арқылы беріледі деген сенім бұл тарихтағы ең мұқият зерттелген ауру екеніне негізделген. Осылайша, АИТВ жұқтырған адаммен қол алысу, құшақтау, сүйісу, жөтелу, түшкіру, қоғамдық көлікте жүру, қоғамдық телефон арқылы жүру, ауруханаға бару, тамақ ішу, су бұрқақтары, дәретхана немесе душ, бассейн, ортақ жұмыс, ортақ баспанаға баруға болмайды. СІЗ үшін қауіпті!

Ал ВИЧ індетін жұқтырған адамның моншаға, бассейнге, мектепке бару, емдеу мекемелерінде емделу, қоғамдық көлікпен жүру, кітапханаларға, кинотеатрларға бару және т.б. құқықтарын ешкім бұзбауы керек. Адамның иммун тапшылығы вирусын жұқтыру жолдарын есте сақтай отырып, денсаулығыңызды күтіңіз!

Кизаева М. Д., Шортанды  СӨСҚ  кабинетінің дәрігері.