Сүт безі қатерлі ісігі-әлемнің дамыған елдерінде тіркелген әйелдердің ең көп таралған қатерлі ісігі. Дәрігерлер аурудың міндетті түрде пайда болатынын көрсетпейтін қауіп факторларын атайды, бірақ олар туралы хабардар болу ерте диагноз қоюға көмектеседі.                       

Сүт безі қатерлі ісігінің белгілерін білу бірдей маңызды және ай сайын әйелдер сүт бездерін өзін-өзі тексеруі қажет. Сүт безінің қатерлі ісігі басқа онкологиялық аурулар сияқты қауіпті. Бездің немесе емізіктің терісінің шамалы өзгеруінен бастап, қысқа мерзімде кішкентай түйін метастаздармен ауыр қатерлі ісікке айналуы мүмкін, бұл кезде медицина дәрменсіз болуы мүмкін!

Аурудың алдын алуда  скринингтік тексерулер, жоспарлы медициналық тексерулер өте маңызды рөл атқарады. Сүт безі қатерлі ісігі-бұл себептер мен қауіп факторларының жиынтығынан туындаған күрделі ауру: сүт безі қатерлі ісігінің себептері:

* Генетикалық бейімділік – негізгі қауіп факторларының бірі. Сүт безі қатерлі ісігінің шамамен 10% - ы гендік мутациялардың тұқым қуалауымен байланысты. Бұл мутациялары бар әйелдерде өмір бойы сүт безі қатерлі ісігінің даму ықтималдығы 50-85% құрайды.

* Жасы ұлғайған сайын сүт безі қатерлі ісігінің даму ықтималдығы артады. Негізгі қауіп тобында 45-70 жастан асқан әйелдер бар.

* Маммография кезінде анықталатын сүт безінің жоғары тығыздығы.

* Менопаузадағы гормондарды алмастыру терапиясы.

• Етеккірдің басталуы 12 жасқа дейін және 55 жастан кейін тоқтау, кеш босану және олардың болмауы, емізудің болмауы.

* Сүт бездерінің жарақаттары, мастит.

* Темекі шегу.

* Алкогольді  теріс  пайдалану.

Аурудың жіктелуі: клиникалық ағымы бойынша ауру бөлінеді: 1.Көбінесе кездесетін түйін пішіні. Ерте кезеңдер айқын белгілерсіз жүреді. Пациенттер бездің белгілі бір бөлімінде ауыртпалықсыз тығыз ісік түзілуіне немесе тығыздау аймағына шағымдана алады. 2.Диффузды форма, оның жалпы белгілері: тері мен без тінінің ісінуі, зақымдану орнында терінің температурасының жоғарылауы, жергілікті таралуы, метастаз.

* Диффузиялық форма келесі түрлерге бөлінеді: инфильтративті қатерлі ісік-агрессивті ағымға ие, тығыз массаның пайда болуымен, кеуде терісінің ісінуімен, апельсин бетіне ұқсас қыртыстың пайда болуымен, емізік пен ареоланың тартылуымен сипатталады;

* мастит тәрізді қатерлі ісік терінің ауырсынуымен, ісінуімен, көгеруімен және температураның жоғарылауымен сипатталады;

* карапас қатерлі ісігі ісік процесінің ұзақ ұзақтығымен сипатталады, ісік тек сүт бездеріне ғана емес, сонымен қатар көрші органдарға да әсер етеді; ісінудің орнына сүт безінің мөлшері азаяды, пигментация пайда болады және бірнеше түйіндер бір ісікке біріктіріледі;

• пагет қатерлі ісігі емізік түтіктері мен лосось аймағына әсер етеді, емізік аймағында қыртыстар мен жаралардың пайда болуымен сипатталады; процесс дамыған сайын неоплазма сүт безінің басқа бөліктеріне де әсер етуі мүмкін, ауру баяу дамиды.

Сүт безі қатерлі ісігінің белгілері: сүт безі қатерлі ісігінің алғашқы белгілеріне сүт безі терісінің өзгеруі (бір немесе екі сүт бездерінің ісінуі, қызаруы немесе басқа көрінетін айырмашылықтары), сүт безінің көлемінің ұлғаюы немесе пішінінің өзгеруі, бір немесе екі емізіктің сыртқы түрінің өзгеруі, емізік ағуы, кеуде аймағындағы ауырсыну, кеуде пальпациясы кезінде кесек сезіледі, сүт бездерінің бірінде немесе екеуінде де түйіндер, кеуде мөлшерінің немесе пішінінің ұлғаюы (қысқа уақыт ішінде), қызару, ісіну (апельсин қабығының түрі бойынша) немесе сүт безі терісінің жарасы, ниппельді және/немесе ареоланы тарту, қолтық асты лимфа түйіндеріндегі ісік түзілуі, емізік/емізік дақтары.

ЕСТЕ САҚТАУ МАҢЫЗДЫ!

Бұл ақпаратты өзін-өзі диагностикалау және өзін-өзі емдеу үшін қолдануға болмайды. Аурудың алғашқы белгілері пайда болған жағдайда диагностикалық зерттеулерді тек емдеуші дәрігер тағайындауы керек. Диагноз қою және емдеуді дұрыс тағайындау үшін денсаулық сақтау провайдеріне хабарласу керек.

Сүт безі обырын диагностикалау

Сүт безі қатерлі ісігінің диагностикасы науқасты тексеруден, шағымдар мен ауру тарихын зерттеуден басталады. Егер онкологиялық процеске күдік болса, дәрігер зертханалық және аспаптық зерттеулерді тағайындайды. Емдеудің сәттілігі ауруды ерте диагностикалауға және бастапқы кезеңдерде анықтауға байланысты. Емдеу әдісін таңдау науқастың сатысына, жасына, қатерлі ісік түріне, метастаздардың болуына немесе болмауына, генетикалық мутацияның болуына байланысты. Терапияның негізгі әдістеріне ісіктерді хирургиялық алып тастау, химиотерапия және сәулелік терапия; гормондық терапия; иммунотерапия жатады. Көбінесе екі немесе одан да көп әдістерді біріктіретін аралас емдеу жүргізіледі. Хирургиялық емдеу негізгі болып табылады, дәрігерлер барлық зақымдалған тіндерді және жақын маңдағы лимфа түйіндерін алып тастауға тырысады. Егер неоплазма 2 см-ден аспаса, хирургтар оны және жақын маңдағы тіндерді шамамен 2 см алып тастай алады.

Ісіктің үлкен мөлшерінде мастэктомия көрсетіледі-сүт безін толығымен алып тастау.

Химиотерапия операцияға дейінгі, ісік мөлшерін азайту үшін, операциядан кейінгі, барлық қалған рак клеткаларын жою үшін және паллиативті – жұмыс істемейтін ісіктер үшін қолданылады.

Иммунотерапия негізінен қайталанулар мен ісіктің әдеттегі емдеуге төзімділігі үшін қолданылады. Бұл ісікпен күресу үшін дененің иммундық жасушаларын белсендіретін дәрі-дәрмектерді енгізуден тұрады.

Асқынулар

Сүт безі қатерлі ісігінің асқынуы аурудың салдары ретінде де, оны емдеу кезінде де пайда болуы мүмкін, ол көбінесе ауыр және бірінші кезекте ісіктен барынша тиімді құтылуға бағытталған:

* ісік интоксикациясы;

* ауырсыну синдромы;

* веноздық тромбоздар (ісік жасушалары қанның ұюын жоғарылататын заттар шығарады, нәтижесінде қан ұйығыштары пайда болуы мүмкін);

* плевра эффузиясы-өкпені қоршап тұрған плевра қуысында сұйықтықтың жиналуы. Бұл аурудың кеш кезеңдерінде пайда болады;

* иммунитеттің төмендеуі нәтижесінде бактериялық, вирустық инфекциялардың қосылуы;

* гормоналды бұзылулар.

Сүт безі обырының алдын алу

1.Негізгі алдын алу шарасы-40 жастан 70 жасқа дейін және 2 жылда 1 реттен асқан сүт бездерін скринингтеу, скрининг сүт бездерінің ультрадыбыстық ауытқулары анықталған кезде маммограмманы орындауды қамтиды, содан кейін маммологпен кеңеседі.

2. 18 жастан бастап жылына кемінде бір рет гинекологқа бару, міндетті тексеру және сүт бездерін пальпациялау.

3. Сүт бездерін өзін-өзі тексеру ай сайын жүргізілуі керек.

Мұны назардан тыс қалдырмаңыз, қымбатты әйелдер, денсаулығыңызға қауіп төндірмеңіз!

Шортанды АА СӨС кабинетінің дәрігері     М. Д.Қизаева